Avondlezing door dr. G.H.M. Counotte georganiseerd door de Chemische Kring Zwolle.
Fipronil, de kip en het ei
Samenvatting
Rond 1 augustus 2017 begon de ‘fipronil-crisis’ die voor sommige pluimveehouders duurt tot aan de dag van vandaag. Wat is fipronil eigenlijk en hoe schadelijk is het? Hoe pak je zo’n crisis aan? Wat moet er allemaal gebeuren? Dat zijn de onderwerpen die aan de orde komen.
Fipronil wordt nog steeds veel gebruikt voor het bestrijden van vlooien bij huisdieren. Dan kom je natuurlijk ook in contact met fipronil. Maar bij landbouwhuisdieren mag het niet gebruikt worden en daarom mag het niet in het voedsel zitten, of het nu schadelijk is of niet. De giftigheid voor vlooien en andere insecten is erg groot, maar voor mensen valt het mee. De schadelijkheid wordt besproken.
De normen voor fipronil in voedingsproducten zijn erg laag: dat heeft met regelgeving te maken. De Europese regelgeving was 1 januari 2017 voor fipronil net aangescherpt. Hierdoor was het probleem in Europa groter dan bijvoorbeeld in Korea of andere Aziatische landen waar ook veel fipronil werd gebruikt.
Fipronil is erg lipofiel. Als het eenmaal in de stal is gebruikt, kost het veel moeite om dit kwijt te raken. Dat komt ook omdat pluimveevoer veel vet bevat en de stal daardoor altijd wat ‘vettig’ is. Wat mag je wel en niet gebruiken in een stal om te reinigen? Het afval mag niet zomaar geloosd worden in het milieu vanwege die giftigheid voor insecten. Waar laat je het dan?
Als fipronil is opgenomen door de kip, wordt het omgezet in een aantal metabolieten die op zich ook schadelijk zijn voor insecten. Dus mest is ook een risico voor het milieu. Verbranden is dan de ene mogelijkheid die nog overblijft.
Als een bedrijf fipronil had gebruikt, dan moest worden gecontroleerd of het na reiniging weer schoon was. Dit was nog best een klus. En dan nog: als het fipronil in eieren beneden de wettelijke norm zat, werden ze toch nog vanuit Duitsland teruggestuurd. Dat heeft met de meetonzekerheid te maken en was voor veehouders en klanten erg onduidelijk maar is eigenlijk heel eenvoudig, zoals zal blijken.
Curriculum vitae:
Dr. Guillaume Counotte was tot voor kort Senior Onderzoeker afdeling R&D van de Gezondheidsdienst voor Dieren. Na de opleiding tot Biochemicus aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en promotieonderzoek op het gebied van pensfermentatie bij koeien aan de Faculteit Diergeneeskunde in Utrecht, is hij werkzaam bij de Gezondheidsdienst voor Dieren in diverse functies. In 1998 volgde registratie als Europees Toxicoloog met als aandachtsgebied veterinaire toxicologie en dan vooral spoorelementen, veevoeder en drinkwater. De laatste jaren vooral werkzaam geweest in projecten op het gebied van biomarkers in relatie tot duurzame veehouderij en gezonde dieren. Drinkwater voor dieren is een onder belicht aspect van diergezondheid. Daarom wordt regelmatig aandacht gevraagd voor en gepubliceerd over de risico’s van slecht drinkwater. In 2017 en 2018 zeer intensief betrokken geweest bij de hele ‘fipronil-affaire’.
Background
1976 MSc Biochemistry, University of Nijmegen, the Netherlands
1981 PhD Faculty of Veterinary Medicine, University of Utrecht, the Netherlands; Thesis title: Regulation of lactate metabolism in the rumen (cum laude)
1997 Registered as toxicologist
1998 Registered as toxicologist by Eurotox
Field of Expertise
- clinical veterinary biochemistry
- drinking water for animals
- minerals/metals
- veterinary toxicology
Fields of Interest (publications)
- clinical biochemistry
- toxicology
- statistics
- minerals/trace-elements
- drinking water
Publications (last 10 year):
G.H.M. Counotte, M. Holzhauer, S. Carp-van Dijken, J. Muskens, D. van der Merwe. Levels of trace elements and potential toxic elements in bovine livers: A trend analysis from 2007 to 2018. PloS one, (2019) 14(4), e0214584.
S.G.A. van der Drift, I.M.G.A. Santman-Berends, G.H.M. Counotte. Predicting postpartum disorders with prepartum metabolic markers in dairy cows. Poster ICPD 2016.
G.H.M. Counotte. Bone biomakers in laying hens: a good indicator of calcium metabolism. Poster ISACP, 2016, Cape Town.
G.H.M. Counotte, G. Kampman, V. Hinnen. Feeding Magnesium Supplement to Foals Reduces Osteochondrosis Prevalence. Journal of Equine Veterinary Science. (2014), 34 (5) 668–674.
Van Eenige MJ1, Counotte GH, Noordhuizen JP. Drinking water for dairy cattle: always a benefit or a microbiological risk? Tijdschr Diergeneeskd. 2013 138(2): 86-99.
G.H.M. Counotte. Congres ISACP (Ljubljana, SLO) voordracht op uitnodiging (Veterinary Toxicology: an integrated approach). (2012).
G.H.M. Counotte, J. van Hout, T. Roumen. Nitrietvergiftiging bij Varkens door lekwater uit luchtwassers. Tijdschrift voor Diergeneeskunde 137 (2012), pagina 116 – 117.
J.E. Rattray, G. Counotte. Department of Diagnostics, Research and Epidemiology, Animal Health Service, Deventer, The Netherlands. HEXAGRAM MODEL OF HORSE NATURAL RESISTANCE. Oral Presentation ESVCP, Dublin, 2011.
J. Muskens, J.P. Uiterwaal, G.H.M. Counotte. Doodgeboren kalveren met een verdikte hals. Tijdschrift voor Diergeneeskunde. 136 (9), 640 – 642 (2011).
G.H.M. Counotte. Measuring the bovine element status: Oral presentation XIVth Congress of the ISACP, Corvallis, July 25 – 29, 2010.
G.H.M. Counotte. The Analytical Challenge (KNCV – SAC – NWO): Analytical Challenge in Veterinary Toxicology, 2-daags Internationaal symposium, Lunteren, 1- 2 nov 2010 (op uitnodiging).
G.H.M. Counotte. Electrophoretic techniques: the old and the new. Vet Clin Pathol 39/4 (2010) 399–400.
Smolenaars, C. Mathijssen-Brosens, G. Counotte, Animal Health Service, The Netherlands. THROMBOCYTES IN CALVES ARE MORE STABLE THAN IN COW’S. Poster ISACP, 2010.
G.H.M. Counotte, G. Groenland, N. Salden. Verloop van de botspecifieke biomarkers osteocalcine en C-telopeptide in bloed van derde en oudere worps zeugen na gelijktijdige verstrekking van extra calcium en vitamine D. Tijdschr. Diergeneeskd 2009 : 230 – 237.
G.H.M. Counotte, M.H. Mars. Diergeneeskundig Memorandum: veterinaire toxicologie bij landbouwhuisdieren . April 2008, 55e jaargang, nr 1.
Verheyen AJ, Maes DG, Mateusen B, Deprez P, Janssens GP, de Lange L, Counotte G. Serum biochemical reference values for gestating and lactating sows. Vet J. 2007 174(1): 92-8.
Introducé(e)s zijn van harte welkom.
Nadere informatie over de lezingen kunt u aanvragen via het CKZ emailadres: ckzsecretariaat@gmail.com.
