Op weg naar de maakbare mens met CRISPR-Cas9
Avondlezing door dr. F. Foijer, georganiseerd door de Groningse Chemische Kring.
Samenvatting
DNA vormt de blauwdruk van het leven. Een prachtige en complexe polymeer bestaande uit 4 types ‘monomeren': adenine, thymine, cytosine en guanine (A, T, C en G). Het menselijk genoom bestaat uit 23 paren van DNA moleculen, ook wel de chromosomen genoemd. Tezamen omvatten deze 46 chromosomen om en nabij 3 miljard ‘monomeren’ en coderen deze 3 miljard As, Ts, Cs en Gs voor alle processen die plaatsvinden in en buiten de cellen in ons lichaam. Waar de verschillen in code het grootst zijn tussen het DNA van bacillen en van ons, zijn de verschillen tussen mensen onderling maar klein, al verschilt zelfs de code tussen mensen individueel op miljoenen plaatsen. Ondanks deze miljoenen verschillen tussen ons onderling, kan een verandering van een enkele A, T, C of G op een kritische plaats het verschil maken tussen leven en dood. De grote droom van de geneeskunde is dan ook om dit soort van gevaarlijke fouten in de drager van onze erfelijkheid te repareren. Hiervoor zijn de afgelopen eeuw veel verschillende manieren verzonnen, die grotendeels ineffectief bleken te zijn, of zelfs levensgevaarlijk. CRISPR technologie is een recent ontdekte manier om veranderingen in de erfelijke code aan te brengen. In mijn verhaal zal ik uitleggen hoe CRISPR/Cas9 werkt, wat het doet en hoe het gebruikt kan worden om fouten in onze erfelijke code te repareren. Daarnaast wil ik met u verkennen wat de keerzijde van deze fantastische ontdekking is en met u stilstaan bij de vraag: wat is eigenlijk een fout in de erfelijke code? Een foutje dat tot een dodelijke leverziekte leidt? Een code voor groene ogen of rood haar? Een code die een IQ van 95 in plats van 120 geeft? Behalve het laatste, weten we al behoorlijk goed hoe we hieraan veranderingen kunnen aanbrengen door veranderingen in het DNA, maar moeten we dat wel altijd willen? Waar is het einde?
Loopbaanbeschrijving van Dr. Floris Foijer.
Ik heb in Wageningen bioprocestechnologie gestudeerd (1995-2000) en ben dus opgeleid als biotechnoloog. Na mijn studie ben ik promotieonderzoek gaan doen op het Nederlands Kanker Instituut in het lab van Hein te Riele. Hier heb ik gewerkt aan de machinerie die ervoor zorgt dat cellen delen en stoppen met delen. Na mijn promotie einde 2006, ben ik als postdoc begonnen op Harvard Medical School (2007-2009), met subsidie van het KWF, lab van Peter Sorger) waar ik geïnteresseerd raakte in hoe fouten in het verdelen van ons erfelijk materiaal tot kanker leiden. Dit heb ik in muizen gemodelleerd. Ik heb mijn onderzoekslijn meegenomen naar het Wellcome Trust Sanger Instituut vlakbij Cambridge in Engeland, waar ik in het lab van Allan Bradley als EMBO fellow verder heb gewerkt aan deze modellen om beter te begrijpen hoe en wanneer genoominstabiliteit tot kanker leidt (2009-2011). Einde 2011 ben ik mijn eigen lab begonnen in Groningen in het toen net opgerichte European Research Institute for the Biology of Ageing (ERIBA) waar ik sindsdien een onderzoeksgroep aanstuur op de relatie van genoominstabiliteit met kanker en veroudering. In 2016 ben ik voor het UMCG en de RUG een faciliteit gestart (ERIBA iPSC/CRISPR centre) die zich bezighoudt met het genereren van pluripotente stamcellen (iPS cellen) en CRISPR genome engineering om het onderzoek naar regenerative geneeskunde in Groningen te ondersteunen.
Introducé(e)s zijn van harte welkom.
Graag vooraf bericht als u verwacht te komen.
Stuur daartoe een mail naar gck@kncv.nl.
