Op vrijdag 15 oktober 2021 organiseert de Chemie-Historische Groep (CHG) van de Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging in Reünie- en Congrescentrum Kumpulan op Landgoed Bronbeek bij Arnhem een minisymposium over de chemie en chemische industrie in het voormalige Nederlands- en Brits-Indië. U bent van harte welkom om aan dit symposium deel te nemen (inschrijving, zie hiernaast).
In de voormalige Nederlandse en Britse koloniën was de scheikunde al vroeg volop aanwezig. Vooral uit commerciële overwegingen richtte de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) (1602-1799) verspreid over Azië werkplaatsen (‘laboratoria’) in. In de negentiende en twintigste eeuw werden er ook chemische fabrieken gebouwd, waaronder de zwavelzuurfabriek van Shell/ BPM in Balikpapan op Borneo.
De VOC en later de Nederlandse staat raakten ook in gewapende conflicten verzeild; hetzelfde gold voor Groot-Brittannië, een andere koloniale grootmacht. Hiervoor was buskruit nodig, dat aanvankelijk uit het moederland werd aangevoerd. Grote, in Indië aanwezige, salpetervoorkomens werden eerst geëxploiteerd voor de buskruitfabrieken in Europa, maar ze boden ook de mogelijkheid in Indië zelf fabrieken te stichten. In de 20ste eeuw verschoof de aandacht naar nieuwe chemische strijdmiddelen, zoals mosterdgas, om een mogelijke Japanse aanval het hoofd te bieden.
Al deze voorbeelden hebben gemeen dat er op personen met kennis van de chemie voortdurend een beroep werd gedaan. Soms hingen deze personen echter verschillende theorieën aan, waarover controverses ontstonden. De lezingen op dit symposium zullen de mogelijkheden, beperkingen en dilemma’s in de koloniale chemische praktijken belichten.
| Programma | |
| 13:00-13:25 | Ontvangst met koffie / thee |
| 13:25-13.35 | Hans van den Akker Bronbeek: De nagalm van een trots imperium |
| 13:35-14:05 | Jeroen Bos Van drakenbloed tot cacao: De laboratoria van de VOC in de 17e en 18e eeuw |
| 14:05-14:35 | Jan Lucassen Chemie in de buskruitfabriek in Ichapur bij Calcutta, 1790-1800 |
| 14:35-15:05 | Pauze met koffie, thee, spekkoek, e.d. |
| 15:05-15:35 | Andreas Weber Scheikunde overzee: Buskruitproductie in de Indische Archipel, 1800-1850 |
| 15:35-16:05 | Herman Roozenbeek Kaneelolie voor Koloniën. Mosterdgas in Nederlands-Indië aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog |
| 16:05-16:45 | Borrel, met Indische hapjes |
Het complete programma met samenvattingen van de lezingen is beschikbaar:
Download hier
